Onschuldige vragen?

Die bestaan dus niet. Met het stellen van vragen scheppen we namelijk altijd een verwachting.

Als je even terugdenkt aan het moment waarop jij voor het laatst een vraag heb gesteld…misschien vroeg je aan iemand hoe laat het was. Je schiep daarmee de verwachting dat degene aan wie je het vroeg het antwoord zou weten, of voor jou op haar horloge kon kijken. Misschien ben je huisarts en vroeg je iemand hoeveel pijn hij heeft. Daarmee schiep je de verwachting dat die patiënt zelf deze kennis zou hebben en de pijn zou kunnen uitdrukken in taal. Ook zit er iets anders in deze vraag verborgen: de hoeveelheid pijn is relevant voor de huisarts. De patiënt die antwoord moet geven voelt deze verwachtingen ook. De patiënt antwoordt bijvoorbeeld: “ik voel af en toe hele erge pijn.”

Een vraag als compliment?

Dit voorbeeld laat heel mooi zien: met het stellen van een vraag doen we meer dingen dan alleen het stellen van een vraag. Huh? Ja, zo is het eigenlijk precies. Met een vraag kun je bijvoorbeeld stiekem een compliment geven (“Wow, hoe heb je dat gedaan?”), een beschuldiging uiten (heb JIJ dat gedaan!?”) of iemand voor gek uitmaken (“oh nee, hoe heb je dat nou weer gedaan?”). Een vraag kan een bevestiging zoeken (“dat heb jij gedaan, toch?”, iemand testen (“kun je laten zien hoe je dat gedaan hebt?”), of nieuwe kennis uitlokken (“goh wat interessant, hoe heb je dat gedaan?”). Een vraag kan een één-woord antwoord oproepen (“ja”) of een levensverhaal van 10 minuten. Met andere woorden, vragen DOEN allerlei dingen. Vragen zijn niet onschuldig en dus ook zeker niet ‘gewoon’ gericht op een antwoord uitlokken of ‘informatie krijgen’’.

Hoe formuleer je dan een goede vraag?

Tja. Dat antwoord varieert op basis van het doel dat je hebt met het stellen van je vraag, het doel dat je hebt met het gesprek als geheel, de kennis van je gesprekspartner, je eigen kennis, de gesprekssoort, de context van het gesprek, de relatie met je gesprekspartner, en nog wel meer dingen. Goede analyses van gesprekken laten zien hoe deze ongeschreven regels werken. En wat jij hiervan kunt leren zodat je zelf betere vragen kunt stellen. Of je nu zorgprofessional bent of patiënt, docent of leerling, psycholoog of cliënt, ouder of kind. Iedereen stelt vragen, de hele dag door.

Wat is #kunstvangesprekken?

Dit is een platform waarop we wetenschappelijke kennis over [goede] gesprekken voeren toegankelijk willen maken voor een groter publiek. Specifiek willen wij bijdragen aan het voeren van goede gesprekken in en rond de zorg, voor zowel de zorgprofessional als de patiënt. Maar eigenlijk heeft iedereen die ooit wel eens een gesprek voert hier iets aan. Leer de kunst van [goede] gesprekken voeren.